Vijf lessen voor teams na Corona en andere disruptieve bewegingen.
Les 1.
Je kunt niet terugkomen in hetzelfde team.
Systemische gezien is een team of organisatie, zelfs als je zelfstandige bent, als een eigen eenheid. Als een persoon, met een eigen dynamiek, een eigen beweging en, zo je wilt, een eigen wil. Als er iets ingrijpends is gebeurd in een team verandert de dynamiek in het team, los van de personen die het team vormen. En dat heeft gevolgen.
Als bijvoorbeeld iemand thuis heeft moeten werken, tijdelijk buiten spel stond, of zich juist halfdood heeft moeten werken, of de manier van werken onder invloed van Corona drastisch is gewijzigd, dan is het een illusie voor de leden van het team dat je in hetzelfde team ‘zomaar’ weer in kunt stappen.
Hard lopen om je team – ‘hé, waar is mijn vertrouwde team gebleven?’ – bij te benen is uitputtend. Je kunt veel beter opnieuw instappen, opnieuw als het ware ‘solliciteren’ en commitment aangaan in hoe het team nú, na alle turbulentie is. En uiteraard moeten leiders dit begrijpen en de mogelijkheid aan medewerkers geven om dit nieuwe commitment aan te gaan.
Les 2.
Bescherm degene met de kleinste container
Een container is als een membraan rond een team. Rekbaar, elastisch. Is de container van het team voldoende flexibel en sterk, dan kan de meest disruptieve beweging of gebeurtenis nog worden opgevangen. En belangrijker nog: de leden van het team kunnen samen een geheel blijven vormen, met elkaar praten, huilen, creatief zijn en ontwikkelen.
Ook elk lid van het tem heeft een eigen container, die bepaalt in welke mate shocks of plotwendingen verwerkt kunnen worden. Het is een misverstand om te denken dat de sterkste persoon of de leider ook de sterkste container heeft. We zien bijvoorbeeld dat iemand die heel goed was om een maakbare toekomst voor een team te creëren, nu opeens, in het aangezicht van de aanstormende toekomst, in de problemen komt. Was hij of zij in tijden van stabiliteit iemand met een grote container, dan kan het zijn dat in tijden van corona hij of zij juist een kleine container heeft.
Wil je toch samen heel blijven, bescherm dan degene met de kleinste container. Niet door zijn of haar tempo aan te nemen. Dat zou het hele team vertragen. Wel door te erkennen dat hij of zij nu, wellicht tijdelijk de kleinste container heeft. Erkennen is een van de sterkste systemische interventies die maken dat iemand niet buitengesloten wordt.
Les 3
De-dentificatie processen.
Watte? Identificatie is één zijn met iets. Prachtig! Iemand die erg betrokken is bij haar of zijn werk is dikwijls met het werk geïdentificeerd, ‘Kom je aan m’n werk, de kom je aan mij!’
Nou, voor heel wat mensen kwam Corona aan hun werk. En als je dan erg geïdentificeerd bent met je werk, dan is het gevolg: ‘werk weg = ik weg’.
Waar ooit identificatie een van de belangrijkste bronnen van betrokkenheid bij een team vormde, wordt identificatie nu opeens de achilleshiel.
Het vervelende van identificatie is dat het vaak een onbewust patroon is.
Help elkaar dus om je bewust te worden waar je op een nu blokkerende manier geïdentificeerd bent. Geïdentificeerd met de manier van werken, met de klanten waar je zo van houdt, met de naam van de organisatie, met de manier van co-creërend beslissingen nemen en noem maar op.
Help elkaar om onderscheid te maken tussen het ‘ik’ (inclusief mijn eigenwaarde) en ‘mijn werk’ (of team of, of, of…). Ik héb mijn werk, maar ik bén niet mijn werk. Je zult zien hoeveel nieuwe energie en nieuwe creativiteit los komt na zo’n liefdevol noodzakelijk de-identificatie proces.
Les 4.
Onderzoek patronen, oftewel:
De illusie dat na afloop alles anders gaat worden.
Na afloop van de crisis periode volgt als vanzelf iets als wederopbouw. Let trouwens op dit woord: ‘wederopbouw’. Uit welke tijd dateert dit woord? Uit de periode na de tweede wereld oorlog. Dat is 75 jaar geleden. Het is nu 2020 en geen 1945. Als we niet opletten dan doen we onbewust hetzelfde patroon als na een vorige overweldigende periode. De wereld en je team heeft alleen in het aangezicht van wat op ons af komt, iets anders nodig dan de oude vertrouwende patronen. En ook patronen zijn veelal onbewust.
Weet dus, dat als je na Corona iets wilt veranderen, je dat onbewust zult doen in hetzelfde patroon als wat je team of organisatie gemaakt heeft tot wat het is of was. Het gaat er niet om of dat patroon nu wel of niet nodig is. Het gaat erom dat dat patroon het meest bekend en vertrouwd is.
Het beste wat je kunt doen is zorgvuldig én kritisch kijken naar de patronen van vóór Corona en naar hoe jij of jullie nu, na Corona de draad weer oppakken. Vraag je af welke patronen er nú nodig zijn en vergeet niet om met een ritueel afscheid te nemen van jullie dierbare oude patronen.
Les 5
Geef ruimte aan ‘Nasty Selves’
Pardon? Hoezo? Nasty Selves zijn de nare trekjes van je die boven komen als je echt in het nauw zit. Het is sterker dan de beschaafde jij en neemt het van je over. Driftig worden, achterbaks worden, manipuleren, je innerlijk hautain terugtrekken, een collega negeren en noem maar op. Wat is jouw favoriete ‘nasty self’?
Weet dat ‘nasty self’ een vorm van sterke levensenergie is. En levensenergie wil stromen. Misschien was die levensenergie ten tijde van Corona meer geblokkeerd dan je je bewust was.
Als jij en jullie na Corona niet alleen de draad weer op gaan pakken, maar een nieuwe draad gaan spinnen, dan is de creativiteit én kritische blik van ieder teamlid nodig. Geef daar de ruimte voor. En weet dat ‘nasty selves’ zullen opdoemen. En wil je een enorm bevrijdende oefening doen? Dan vertelt ieder in het team wat zijn of haar ‘nasty self’ is, hoe die zich zal uiten, wat die zal doen in het team en wie er vooral heel veel last gaat krijgen van jouw ‘nasty self!
”Nasty selves’ helpen om buiten de lijntjes te mogen en durven kleuren.
Veel plezier!
Raná, Tsjechië
28 juli 2020
Jan Jacob Stam